KEUZEHULP & KWALITEITSGARANTIE
KEUZEHULP:
Het lijkt jou (of je arts of je behandelaar) een geweldig goed idee om 'iets met mindfulness' te gaan doen. Waarschijnlijk wil je minder stress, meer rust in je hoofd, beter met wisselende omstandigheden om kunnen gaan, meer genieten, kortom: je wilt je fijner voelen. Niet dat het nu helemaal mis met je is, maar het kan heel wat beter en daar kan je nieuwe ideeën bij gebruiken. Waarschijnlijk heb je het nu al te druk en ervaar je genoeg keuzestress, dus hoe kies je dan een geschikte training en trainer uit dat enorme aanbod?
Stel jezelf eerst drie vragen (om snel de voor jou beste keuze te kunnen maken):
1. Wat heb ik nodig?
2. Wil ik m'n tijd investeren in iets wat eenmalig of juist duurzaam is?
3. Van wie wil ik dat leren?
Wat oplossingsstrategieën:
1. Wat heb ik nodig?
Mindfulness is een oude en beproefde techniek. Er zijn ondertussen wel heel veel cursussen/trainingen en je vindt Mindfulness-based Programs (MbP's) gericht op studie, ouderschap, werk, burn-out, depressie en nog veel meer. De kern is echter steeds dezelfde, namelijk het gebruiken van de technieken uit de mindfulness-based stress reduction-training (MBSR-training).
Echter de MBSR-training is het meest wetenschappelijk onderzochte programma, waarvan bovendien onomstotelijk aangetoond is dat het effect heeft. Bovendien: als je kiest voor MBSR dan kan je wat je daar leert op alle andere gebieden gebruiken.
2. Wil ik m'n tijd investeren in iets wat eenmalig of juist duurzaam is?
Wil je waar voor je geld en tijd, dan kies je het veiligst voor een categorie 1-trainer die bij een van de beroepsverenigingen VMBN of VVM is aangesloten. Zo weet je zeker dat de kwaliteit van de trainer bewaakt wordt en ook door verzekeraars erkend is.
Los daarvan kan een trainer ook voldoen aan de kwaliteitscode voor docenten, bijvoorbeeld door inschrijving bij het CRBKO.
3. Van wie wil ik dat leren?
Kies tot slot een trainer waar je een goed (of op z'n minst een neutraal) gevoel bij hebt. Je zal heel wat uurtjes contact hebben met die trainer, dus als die je herinnert aan een nare baas, tante of ex, dan leidt dat onnodig af. Bekijk een website of neem direct contact op. Bevalt de insteek van de trainer jou? Hoe is de stem? Wat zijn ervaringen van anderen? En, misschien wel het allerbelangrijkst: wat zegt je gevoel?
KWALITEITSGARANTIE:
Het beroep van mindfulnestrainer is helaas nog geen beschermd beroep. Wel zijn er verschillende kwaliteitskenmerken, zoals een lidmaatschap van VMBN of VVM.
Door deze organisaties wordt een bepaalde kwaliteit gegarandeerd. Je weet hiermee zo goed als zeker dat een trainer zelf een geaccrediteerde opleiding heeft gevolgd, ook daadwerkelijk veelvuldig mindfulness beoefent en zich voldoende bijschoolt. Je mag er dan op vertrouwen dat er uit ervaring gesproken en gehandeld wordt.
En zorgvuldigheid en betrouwbaarheid zijn misschien ook belangrijke factoren als je met zoiets waardevols als de kwaliteit van je eigen leven aan de slag gaat.
CATEGORIE 1 GEREGISTREERD TRAINER BIJ VMBN
Registratie bij VMBN is een kwaliteitsgarantie van de Vereniging Mindfulness Based Trainers Nederland en Vlaanderen. Na registratie mag de trainer het VMBN-logo gebruiken, waarbij er verschil is tussen het 'gewone' logo en dat met vermelding van 'trainer categorie 1'. Dit logo is een waarborg voor kwaliteit.
Het adequaat kunnen begeleiden van Mindfulness-based Programs (MbP's) is een vak apart, namelijk het vak van mindfulnesstrainer. VMBN vraagt van trainers van MbP’s dat ze zich blijvend verdiepen en ontwikkelen in hun vak: in de breedte, in de diepte en in al zijn diversiteit. Vanzelfsprekend is daarbij dat trainers mindfulness in hun dagelijks leven integreren.
De VMBN zet zich in om trainers van Mindfulness-based Programs te ondersteunen in de ontwikkeling en consolidering van hun vak. Daarmee ambieert de VMBN de kwaliteit van het trainerschap in MbP’s in Nederland en België te bevorderen en te bewaken, zodat deze voldoen aan de waarden en de principes zoals vastgesteld door de VMBN. De VMBN beoogt hiermee dat MbP’s in toenemende mate hun plek zullen vinden in de verschillende domeinen van de maatschappij: gezondheidszorg, educatie, arbeid & organisatie en justitie. Dit alles staat in dienst van een meer humane, aandachtige en compassievolle maatschappij (aansluitend bij het Mindful Nation UK Report).
Jolanda Naaktgeboren van Fully Mind is per september 2020 gecertificeerd als hoogste categorie trainer (cat.1) bij de beroepsvereniging VMBN. Daarmee voldoet ze aan de kwaliteitseisen die gesteld worden door verzekeraars.
CRBKO GEREGISTREERD DOCENT
Als de trainer ook docent-kwalificaties heeft, dan is een registratie in het Centraal Register Kort Beroepsonderwijs (CRBKO) mogelijk. In het Register Docenten staan zelfstandig werkende docenten ingeschreven die voldoen aan de Kwaliteitscode voor Docenten.
Voor CRBKO-registratie is een audit doorlopen. Deze audit is (mede) gebaseerd op de gedragscode van de Nederlandse Raad voor Training en Opleiding (NRTO, brancheorganisatie voor private aanbieders van trainingen en opleidingen) en de VOI (de vereniging voor opleidingsinstituten voor Informatica). Uitgangspunten bij de audit zijn: zorgvuldigheid, rechtszekerheid, redelijkheid, betrouwbaarheid en kenbaarheid.
Trainingen die gegeven worden door Jolanda Naaktgeboren van Fully Mind, die als beroepsonderwijs gelden en via CRBKO geregistreerde instellingen aangeboden worden, zijn vrijgesteld van BTW.
SAMENWERKING
Common humanity is een belangrijk aspect van de training: het ervaren van al dat wat we in ons mens-zijn delen. Het krachtigst wordt dit ervaren in aanwezigheid van voldoende gemotiveerde deelnemers.
Om een fijne MBSR-groepsgrootte (van 5-12 personen) te waarborgen is gekozen om o.a. samen te werken met Mindful Netwerk en ook De MindfulnessFabriek, wat gelijk weer een extra garantie voor kwaliteit is.
OVER DE KWALITEIT VAN ONLINE PROGRAMMA'S (NA MAART 2020 )
Er is tot mei 2020 nog maar weinig onderzoek gedaan, maar op basis van wat er bekend is, heeft een online training ongeveer hetzelfde effect. Wel is het zo dat het de voorkeur heeft om bij fysieke klachten op locatie bij elkaar te komen. Voor meer psychische klachten en helemaal in geval van stress is er nauwelijks verschil tussen de resultaten van de live en online trainingen.
Lees het artikel 'Wat doet het online aanbieden van Mindfulness-based programma's met de effectiviteit ervan?' van Martin van Boxtel in de wetenschappelijke nieuwsbrief (juni 2020) van VMBN hier of hieronder:
Wat doet het online aanbieden van mindfulness-based programma’s met de effectiviteit ervan?
Geschreven door: Martin van Boxtel.
Geredigeerd door Barbara Doeleman-van Veldhoven & Marleen ter Avest.
Onze samenleving is door het coronavirus voor onbepaalde tijd behoorlijk veranderd. Met alle onzekerheid over de toekomst bestaat er onverminderd behoefte aan mindfulness-based programs (MBPs). Veel van de leden van onze beroepsvereniging hebben inmiddels de stap gezet om hun trainingsaanbod online te vervolgen, al was het maar om lopende trainingen voort te kunnen zetten. Er is nog maar weinig gedegen onderzoek gedaan waar een online MBP precies aan dient te voldoen (1). Deze unieke periode nodigt ons echter nadrukkelijk uit om tot nieuwe initiatieven te komen en om mindfulness beoefening breed te blijven uitdragen. Nu de digitalisering van het trainingsaanbod in een stroomversnelling terecht is gekomen, klinkt ook toenemend de vraag onder trainers: is de kwaliteit van een 8-weekse online training wel vergelijkbaar met een reguliere fysieke training op locatie?
Gecontroleerde studies waarbij online trainingen vergeleken zijn met de reguliere fysieke versie zijn nog schaars, maar zie (2). Eén van de eerste grote, alhoewel niet-gecontroleerde, studie naar een online training onder 273 deelnemers is uit 2013, van de groep van Mark Williams in Oxford (3). Zij lieten zien dat een aangepast trainingsprogramma, gebaseerd op het traditionele MBSR/MBCT-format, wat betreft de omvang van de effecten op gerapporteerde gevoelens van angst, depressie en stress, vergelijkbaar was met die van een fysiek format. Uit een meer recente meta-analyse op basis van 15 gerandomiseerde (gecontroleerde) studies bleek dat online MBPs (in brede zin) weliswaar kleine, maar significante effecten lieten zien op de mate van depressieve gevoelens, angst, mindfulness en algemeen welbevinden (4). Deze effecten haalden het over het algemeen echter niet met die van het fysieke trainingsformat. Een uitzondering hierop was het effect op ervaren stress. Deze bleek het sterkst te zijn in de online variant en was in omvang wel vergelijkbaar met het effect dat doorgaans van MBPs wordt beschreven dat op fysieke locaties worden gegeven. Verder werd in deze studie duidelijk dat de effecten net wat groter waren wanneer de groepen online werden begeleid door een trainer, in vergelijking met formats die juist trainer-onafhankelijk waren. Gesuggereerd werd dat een online training meer geschikt lijkt te zijn voor personen met psychische symptomen dan voor mensen met lichamelijke klachten en dat therapietrouw online over het geheel genomen waarschijnlijk lager is bij de fysieke variant. Vergelijkbare bevindingen werden gerapporteerd in vier andere meta-analyses (5-8), alleen werd daarbij in twee van deze meta-analyses het verschil tussen trainer-afhankelijke en trainer-onafhankelijke interventies niet altijd teruggevonden (5,8). Lippman en collega’s (9) analyseerden onlangs de kenmerken van 18 grote online mindfulness interventie studies en lieten zien dat de effectiviteit van deze studies samenhing met de wijze waarop de volgende vier ingrediënten in het trainingsaanbod verwerkt waren: 1. aanbieden van formele oefeningen, 2. duidelijke psycho-educatie, 3. geven van reminderprompts voor (offline) activiteiten en 4. aanvullende, informele oefeningen. Het lijkt er dus op dat de mate waarin een training personen aanzet tot actief deelnemen in de beoefening een cruciale factor is voor het instructie-ontwerp en het slagen van een online MPB interventie. Voor trainers lijkt dit misschien een open deur, maar het is waardevol dat dit ook echt te meten valt.
Het lijkt er dus op dat een goed opgezette online MBP interventie, al of niet gemodereerd door een trainer, betekenisvolle effecten bij deelnemers teweeg kan brengen (1). Dit is op zichzelf heel goed nieuws, alleen al omdat daarmee voor een aantal mensen een mogelijke drempel voor het volgen van een online training kan worden weggenomen. Daarnaast is er op dit moment nog veel onderzoek gaande naar de effectiviteit van online MBPs, waar de resultaten nog van moeten volgen. Zoals vaker het geval is, loopt onderzoek wat achter op de klinische praktijk, zeker nu er een snelle verandering in de praktijk heeft plaatsgevonden. Er is ook nog veel uit te zoeken met betrekking tot de wijze waarop een online MBP het best kan worden vormgegeven. Hierbij dienen keuzes niet alleen op basis van wijsheid, maar het liefst ook op basis van goede klinische evidentie te worden genomen. Een ander punt is dat er hopelijk op korte termijn meer duidelijkheid komt over waaruit de onderscheidende rol bestaat van een mindfulness trainer in een online MBP interventie.
Referenties
1. Mrazek AJ, Mrazek MD, Cherolini CM, Cloughesy JN, Cynman DJ, Gougis LJ, et al. The future of mindfulness training is digital, and the future is now. Current Opinion in Psychology. Elsevier Ltd; 2019 Aug 1;28:81–6.
2. Compen F, Bisseling E, Schellekens M, et al. Face-to-Face and Internet-Based Mindfulness-Based Cognitive Therapy Compared With Treatment as Usual in Reducing Psychological Distress in Patients With Cancer: A Multicenter Randomized Controlled Trial. J Clin Oncol. 2018;36(23):2413‐2421.
3. Krusche A, Cyhlarova E, Williams JMG. Mindfulness online: an evaluation of the feasibility of a web-based mindfulness course for stress, anxiety and depression. BMJ Open. British Medical Journal Publishing Group; 2013 Nov 29;3(11):e003498.
4. Spijkerman MPJ, Pots WTM, Bohlmeijer ET. Effectiveness of online mindfulness-based interventions in improving mental health: A review and meta-analysis of randomised controlled trials. Clinical Psychology Review. 2016 Apr;45:102–14.
5. Russell L, Ugalde A, Milne D, Austin D, Livingston PM. Digital Characteristics and Dissemination Indicators to Optimize Delivery of Internet-Supported Mindfulness-Based Interventions for People With a Chronic Condition: Systematic Review. JMIR Ment Health. 2018;5(3):e53–16.
6. Lyzwinski LN, Caffery L, Bambling M, Edirippulige S. A Systematic Review of Electronic Mindfulness-Based Therapeutic Interventions for Weight, Weight-Related Behaviors, and Psychological Stress. Telemed J E Health. 2018 Mar;24(3):173–84.
7. Sevilla-Llewellyn-Jones J, Santesteban-Echarri O, Pryor I, McGorry P, Alvarez-Jimenez M. Web-Based Mindfulness Interventions for Mental Health Treatment: Systematic Review and Meta-Analysis. JMIR Ment Health. 2018;5(3):e10278–16.
8. Toivonen KI, Zernicke K, Carlson LE. Web-Based Mindfulness Interventions for People With Physical Health Conditions: Systematic Review. J Med Internet Res. 2017;19(8):e303–17.
9. Lippmann M, Laudel H, Heinzle M, Narciss S. Relating Instructional Design Components to the Effectiveness of Internet-Based Mindfulness Interventions: A Critical Interpretive Synthesis. J Med Internet Res. 2019;21(11):e12497–15.