Natuurlijk verwacht ik nu nog geen Nobelprijs-nominatie of zelfs maar applaus. Het eerste deel, E=mc2, is na ruim een eeuw nadenk-tijd voor de meesten nog steeds abracadabra en voor het verstaan van het tweede deel is misschien wel eenzelfde inspanning nodig. Maar... als je tijd en zin hebt... dan zou je je, nieuwsgierig en met een open houding, kunnen verdiepen in de wijsheidstradities van de grote religies. En duik dan ook gelijk maar in de filosofie, literatuur en alle andere vormen van kunst.
Als je je, op een intra-religieuze en sociale context verstaande manier, verdiept in wat de mens ten diepste beweegt, dan kan je er niet omheen dat het wel heel vaak op alle mogelijke manieren over het volgende gaat: over een (juiste) manier van kijken in relatie tot geluk. En als ik daar dan, op basis van ervaringen, flink over doordenk dan kan ik, uiteraard met wat inlevingsvermogen en slagen om de arm, het volgende denkkader zien: stress = prikkel(s) x geluk2.
Heel simpel gesteld: geluk is er altijd, het is zelfs een constante in het leven. Het wordt alleen niet altijd zo ervaren, juist omdat het een constante is. Het is een beetje zoals met de goudvis, die niet doorheeft dat hij in water leeft. Naast dat geluk zijn er ook prikkels, zoals er zuurstof in het water van de goudvis zit. Die prikkels spelen een belangrijke rol in de menselijke overleving, maar ook in de persoonlijke ontwikkeling. Prikkels zijn dus (net als zuurstof voor de goudvis) noodzakelijk: zonder prikkels lijkt er geen leven mogelijk. Prikkels zorgen er namelijk allereerst voor, dat je wel moet reageren, waardoor je niet van de kou of honger dood gaat. Daarnaast zorgen die prikkels er indirect ook voor, dat je kan leren nadenken, waardoor je keuzes kan leren maken, een vrijheid die typisch is voor de mens. Het wordt alleen ronduit vervelend als de prikkels te veel of te groot worden (net als teveel zuurstof in de kom niet goed is voor de goudvis), waardoor de stress groter wordt en je er last van krijgt.
Geluk bij een ongeluk: bij een teveel aan stress kunnen we de last die het veroorzaakt dusdanig opmerken, dat het verlangen naar geluk als vanzelf toeneemt. Velen zullen hierdoor genot na gaan streven, wat onmiskenbaar een vergroot geluksgevoel geeft. Echter, zodra datgene wat het genot veroorzaakt weer weg is, is daar ook de stress weer in volle hevigheid. Het geluksgevoel was namelijk geen 'echt' geluk, maar slechts een afleiding van het teveel aan stress.
De enige logische manier om het echte geluk (wat al die tijd niet meer, maar zeker ook niet minder is geworden) weer te ervaren, is door stress te verminderen door het teveel aan prikkels te verminderen. Dit is mogelijk door nauwkeurig het karakter van de prikkels te onderzoeken: zijn die natuurlijk en ondersteunend (laat ze dan vooral lekker voor wat ze zijn) of juist niet? Wat valt er nog meer aan op? Vervolgens is het de uitdaging om overbodige en ontregelende prikkels (zoals 'ik moet goed, rijk, gezond, fit, mooi, belangrijk, lief, of ... zijn') te verminderen. Hoe? Door bijvoorbeeld te (leren) voelen en accepteren dat je alles wat je meent te moeten of te willen zijn, in feite al bent, ook al vertelt de buitenwereld je nog zo luid en duidelijk dat dat niet zo is.
Kortom: word weer als een kind, stop met denken dat je van alles moet of wilt en voel Dat ben ik. Hierdoor wordt de invloed van verstorende prikkels kleiner, waardoor stress automatisch vermindert en in een fijnere verhouding tot geluk komt te staan. Bedenk steeds: je moet helemaal niets in het leven, je mag juist van alles. Met andere woorden: je mag die toetsen maken, je mag in de file staan. En een fikse aanvaring met een leidinggevende betekent misschien dat je juist wel serieus genomen wordt. 't Is allemaal oké.
Voor meten-is-weten-fanaten, zoals ik, is het helemaal fijn dat stress vanuit de neuropsychologie en ook epigenetica steeds beter verklaard wordt. En dat er daarmee ook ideeën ontstaan om permanent van onnodige en zelfs beschadigende stress af te komen. Adem en stilte zijn daarbij sleutelwoorden. De adembeweging kan, in combinatie met stilte, het brein als het ware resetten. Dat verandert niets aan wie jij in essentie bent, namelijk een goed mens, maar je ervaringen en prikkels kunnen daardoor op een andere manier geduid worden, waardoor je bijvoorbeeld beter kan functioneren (als je dat ten tenminste ten diepste wilt), maar ook op alle andere gebieden de beste versie van jezelf kan worden.
Aandachtstrainingen als .b (dot bie) en MBSR zijn krachtige manieren om zelf actief aan dat proces te werken.
